TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
www.korhek.org i
Editörden / Editorial TAF Prev Med Bull 2009; 8(2):i-ii
Evsel Su Arıtma Cihazlarına Dikkat
Doç.Dr. Ö. Faruk Tekbaş
Doç.Dr. Recai Oğur
Şebeke sularının kalitesinde oluşan koku, renk ve tat
gibi değişiklikleri bireylerin fark etmeleri sonucunda
toplumda değişik çözüm arayışları başlamıştır. Bazen de
suların kalitesinde bozulma olmasa bile basın- yayın
organlarında yapılan değerlendirmeler ve yayınlar
sonucunda; bireyler, şişe sularına, damacana sularına
veya artım cihazı alarak musluk suyunu arıtma yoluna
gidebilmektedirler.
Suların kalitesinde oluşan bozulmaları veya yayın
organlarındaki yayınları fırsat bilen ticari kuruluşlar
evsel su arıtım sistemlerini pazarlamaya
çalışmaktadırlar.
Evsel su arıtım cihazları değişik yöntemler kullanarak
arıtım yapan cihazların genel adıdır. Mekanik filtreli
sistemler, kimyasal sistemler, yumuşatıcı cihazlar,
anyon değiştiriciler, ultraviyole ışın kullanarak
dezenfekte ediciler, ters ozmoz sistemiyle arıtım
sağlayanlar, ozonlayıcılar, klorlayanlar vb. birçok
yöntem kullanılabilmektedir. Bütün bu yöntemlerin
hepsi aynı isimle (evsel su arıtım cihazları) ifade edilse
de farklı etkileri, avantaj ve dezavantajları yanında,
farklı düzeyde zararları ve faydaları olduğu açıkça
bilinmektedir. Dolayısıyla bütün arıtım cihazlarının
hepsi için geçerli olan bir yargıda bulunmak mümkün
değildir. Ancak, hangi arıtım sistemi kullanılırsa
kullanılsın;
a. Tek bir arıtım sisteminin suyla ilgili sorunların
tamamını çözemeyeceği bilinmelidir,
b. Her bir sistemin diğerlerine göre olumlu yönleri
olduğu gibi olumsuz yönleri vardır,
c. Bu sistemlerin hepsi mutlaka bakım, izleme ve
temizleme gerektirmektedir,
d. Arıtılacak suyun özelliğini bilmeden arıtım cihazı
seçilmemedir.
Yukarıda da söz edildiği gibi hangi sistem olursa
olsun bakım ve temizliğe gereksinim vardır. Eğer uygun
temizlik yapılmazsa arıtımı sağlayan cihazın filtre,
süzgeç, arıtım haznesi, pompa vb. yerlerinde hastalık
yapıcı mikroorganizmalar çoğalıp koloni
oluşturabilmektedir. Bakım, temizlik, filtre değiştirme
vb. işlemler bireyler tarafından en çok unutulan
konulardandır. Bu nedenle arıtım işi bireylere ve ailelere
bırakılamaz.
Suyun musluktan temiz, sağlıklı ve güvenilir olarak
akması yerel yönetimlerin en önemli vazifesidir.
Yaşamın ve sağlığın kaynağı olan suyu topluma
ulaştırmak bir kamu hizmeti olup, bireylere bırakılamaz.
Gerek küçük yerleşim birimleri, köy ve beldeler için,
gerek büro, okul hastane ve kamu binaları gibi toplu
yaşanılan yerler, gerekse de evlerde arıtım cihazı
kullanmak birçok sağlık riskini beraberinde
getirmektedir.
1. Sayılan nedenlerden dolayı yapılacak öncelikli iş
yerel yönetimlerin topluma şebeke yoluyla sağlıklı ve
temiz suyu ulaştırmasıdır. Bu görev hiçbir şekilde
aksatılamaz ya da devredilemez.
2. Ancak bu görevin yerine getirilmediği zorunlu
hallerde yapılması gereken; şişe ve damacana sularını
içme suyu olarak kullanmak, klorlu şebeke suyunu
temizlik amacıyla kullanmaktır. Bu arada bir an önce
şebeke suyunun içme suyu standartlarına getirilmesini
sağlamak asıl hedef olmalıdır. Damacana suları
kullanılacaksa, damacana pompası kullanılmamalı veya
pompalar sık sık çamaşır suyu ile dezenfekte etmelidir.
3. Arıtım cihazlarının, çok özellikli su gerektiren
laboratuar vb. yerler için uygun olabileceği bilinmeli bu
tür yerlerde de arıtım cihazından çıkan suyun kalitesi
aylık olarak kontrol edilmelidir. Arıtım cihazı seçerken
de suyun hangi parametresinin arıtılmak istendiği
bilinerek buna yönelik uygun cihaz seçilmelidir.
Unutulmamalıdır ki, su sadece H2O değildir, H2O’ya
ilaveten organik ve inorganik maddeler içeren bir yaşam
kaynağıdır.
Pazarlama ve Tanıtımlarda Yapılan Yanlış
Bilgilendirme
Ticari kuruluşların evsel su arıtım cihazlarını
pazarlarken yaygın olarka kullandığı yöntemlerden
birisi; elektrotların normal çeşme veya damacana suyuna
sokularak çalıştırıldığında (elektroliz işlemi
yapıldığında) suyun sarımsı kahverengi bir renk
almasıdır. Yüzme havuzu dezenfeksiyonunda da sık
olarak karşılaşılan bu durum demir elementi ile klorun
reaksiyonu sonucu meydana gelmektedir. Klorür
iyonları suda normalde bulunması gereken
iyonlardandır. Eğer normal miktarlarda klor veya klorür
içeren suyun içine anot ucunda yüksek miktarda demir
içeren elektroliz çubukları koyarak elektroliz işlemi
yaparsanız, anot ucunda bulunan demir çözünerek suya
geçecek ve su sarımsı kahverengi bir renk alarak suda
çökeltiler oluşacaktır. Ters ozmoz sistemi ile çalışan
artıma cihazları sudaki iyonları ve özellikle de klorürü
daha çok tuttuklarından bu sularda renk değişimi ve
çökelti olmayacaktır, ancak bu suya az miktarda sofra
tuzu kattığınızda arıtılmış suyun da renginin değiştiğini,
çökelti oluştuğunu ve sudaki bu değişikliklerin sudaki
kirlilikten değil klorür miktarından ve elektroliz
çubuğunun anot ucundaki yüksek miktardaki demirden
kaynaklandığını görebilirsiniz. Sodyum ve klorür
dışında elektroliz çubukları arasındaki iletkenliği
sağlayacak ve anottaki demirin elektrolizini
gerçekleştirecek farklı bir bileşik varlığında da anot
ucunda bulunan demirden dolayı -daha az olmakla
birlikte- suda renk değişimi ve çökelti meydana
gelecektir.
Yapılan laboratuar çalışmalarında evsel arıtım
cihazlarının tamamının ilk birkaç ay kaliteli arıtım
sağladığı, daha sonra mikrobiyolojik kirlenmenin
başladığı, altıncı aydan sonra bütün cihazlarda üreme
olduğu tespit edilmektedir.
Sonuç olarak hangi yöntemle arıtırsa arıtsın, su arıtma
cihazlarının kullanımı halk sağlığı açısından önemli
tehditler oluşturabilmektedir. Suların kalitesinde oluşan
bozulmaları veya yayın organlarındaki yayınları fırsat
bilen ticari kuruluşların evsel su arıtım sistemlerini
pazarlamalarına fırsat verilmemelidir.
TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
www.korhek.org ii
KAYNAKLAR
1. Oğur R, ÖF Tekbaş, Hadse M. Klorlama Rehberi:
İçme ve Kullanma Sularının Klorlanması. GATA
Ayın Kitabı. Ankara. 2005.
2. Tekbaş ÖF, Oğur R. İçme ve Kullanma Sularının
Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar. TAF Prev
Med Bull. 2008: 7 (3). Editörden.
3. Güler Ç. İstenmeyen bir seçenek: Evsel Su Arıtım
Aygıtları. Özgür Doruk Güler Çevre Dizisi: 25. Yazıt
Yayıncılık. Ankara. 2008.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder